حضور ناتو در افغانستان: فرصت ها و چالش های آن برای جمهوری اسلامی ایران

چکیده پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، براساس افزایش شرح وظایف از جمله مبارزه با تروریسم، حوزه جغرافیایی نفوذش را به طرف شرق گسترش داد. بنابراین پس از یازده سپتامبر، افغانستان به عنوان کشوری که مأمن گروه تروریستی القاعده بود مورد هجوم آمریکا و کشورهای غربی قرار گرفت. پس از آن در سال 2003 ناتو عملاً فرماندهی نیروهای بین المللی حاضر در افغانستان (ایساف) را بر عهده گرفت. در این پایان نامه، روند حضور ناتو در افغانستان و همچنین حضور در مرزهای شرقی جمهوری اسلامی ایران، روابط ایران و ناتو، چالش ها و فرصت های این حضور برای جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار گرفته است. از چالش های حضور ناتو در افغانستان می توان به تهدیدات امنیتی، اعمال فشارهای بیشتر از طرف کشورهای عضو ناتو در زمین? برنامه های هسته ای ایران، مسئله حقوق بشر و تروریسم، تلاش برای کم کردن نفوذ ایران در منطقه و تهدید تمامیت ارضی ایران اشاره کرد. از فرصت های حضور ناتو می توان به فرصت-های فرهنگی، اقتصادی، بهبود روابط سیاسی و همچنین تلاش های بین المللی در زمینه مبارزه با مواد مخدر نام برد به طوری که بعد از سقوط طالبان روابط حسنه ای بین ایران با دولت افغانستان بوجود آمده است و شاهد روابط دیپلماتیک گسترده بین دو کشور هستیم. در زمینه فرصت های فرهنگی، می توان از حذف طالبان به عنوان یک رقیب ایدئولوژیک، رشد و توسعه زبان فارسی، توسعه اندیشه سیاسی شیعه و ایجاد همکاری در زمینه آموزش با افغانستان نام برد. در زمینه فرصت های اقتصادی، ایران در افغانستان در جریان بازسازی این کشور اقدام به راه سازی و احیای جاده ابریشم، انتقال برق و سرمایه گذاری های اقتصادی به ویژه در مرزهای غربی افغانستان کرد که هر کدام از این طرح ها برای ایران دربردارنده فرصت های اقتصادی مناسبی در افغانستان و حوز? آسیای مرکزی بوده است. بدین ترتیب، سیاست ها و اقدامات ناتو در افغانستان فقط تهدیدی برای ایران محسوب نمی شود بلکه در کنار تهدید، فرصت هایی نیز برای جمهوری اسلامی ایران به همراه داشته که تلاش شده است از آنها در جهت تأمین منافع ملّی و پیشبرد اهداف سیاست خارجی استفاده گردد.